Chính sách thuế quan và kinh tế toàn cầu: Bài học lịch sử và thách thức hiện tại

Luật thuế Smoot-Hawley năm 1930 đã gây ra thiệt hại cho nền kinh tế thế giới mà đến nay vẫn còn in đậm trong ký ức. Đạo luật này, được đưa ra với danh nghĩa "bảo vệ ngành công nghiệp trong nước", đã dẫn đến sự sụt giảm mạnh mẽ trong thương mại toàn cầu, làm trầm trọng thêm ảnh hưởng của cuộc Đại Suy Thoái. Gần một thế kỷ sau, bóng ma của chủ nghĩa bảo hộ thương mại vẫn còn tồn tại.

Vào tháng 4 năm 2025, Mỹ đã công bố áp dụng thuế quan 125% đối với hàng hóa Trung Quốc, khiến thị trường toàn cầu lại rơi vào tình trạng căng thẳng. Bộ Thương mại Trung Quốc ngay lập tức tuyên bố rằng nếu phía Mỹ tiếp tục "chơi trò chơi số thuế", phía Trung Quốc sẽ "không chú ý đến" và giữ quyền thực hiện các biện pháp phản công tiếp theo. Trong khi đó, chính phủ Mỹ đã đề xuất "tạm dừng thuế trong 90 ngày" cho 75 quốc gia, giảm thuế suất chung xuống còn 10%, nhưng loại trừ Trung Quốc, Mexico và Canada. Chiến lược thương mại có mục tiêu này không chỉ làm tăng rủi ro về việc tách rời kinh tế giữa Trung Quốc và Mỹ, mà còn đặt ra những thách thức mới cho thị trường tiền điện tử - chiến trường mới cho dòng chảy vốn toàn cầu.

Cảnh báo từ lịch sử

Bài học từ Đạo luật Thuế quan Smoot-Hawley trong thập kỷ 1930 đáng để suy ngẫm. Vào thời điểm đó, các quốc gia rơi vào vòng luẩn quẩn của thuế quan trả đũa, cuối cùng dẫn đến sự sụp đổ của hệ thống thương mại quốc tế. Đây được coi là một trong những chính sách thương mại phá hoại nhất của thế kỷ 20, bài học lịch sử này nên được các nhà quyết định hiện đại cảnh giác: Chủ nghĩa bảo hộ thương mại không bao giờ là phương pháp hiệu quả để giải quyết các vấn đề kinh tế.

Năm 1930, Quốc hội Mỹ đã thông qua đạo luật này, nâng mức thuế nhập khẩu trung bình lên mức cao kỷ lục 59%. Mặc dù mục đích ban đầu là để bảo vệ các ngành công nghiệp trong nước bị ảnh hưởng bởi cuộc Đại Suy Thoái, nhưng thực tế đã gây ra những phản ứng dây chuyền thảm khốc. Các đối tác thương mại chính trên toàn cầu đã nhanh chóng thực hiện những biện pháp trả đũa, dẫn đến việc quy mô thương mại quốc tế giảm gần hai phần ba trong giai đoạn 1929-1934, kim ngạch xuất khẩu của Mỹ giảm 70%, và tỷ lệ thất nghiệp toàn cầu tiếp tục xấu đi. Chính sách này không chỉ không cứu vãn được nền kinh tế Mỹ, mà còn kéo dài và làm sâu sắc thêm cuộc Đại Suy Thoái, phơi bày điểm yếu chết người của chủ nghĩa bảo hộ thương mại: trong nền kinh tế toàn cầu hóa, việc đơn phương đặt ra các rào cản thương mại chắc chắn sẽ gây ra "hiệu ứng boomerang". Nghiêm trọng hơn, đạo luật này đã phá hoại nền tảng hợp tác thương mại đa phương quốc tế, khuyến khích tâm lý dân tộc kinh tế, và gieo mầm cho sự sụp đổ của trật tự kinh tế quốc tế trước Thế chiến II.

Chính sách thuế hiện tại và ảnh hưởng

Cuộc chiến thuế quan năm 2025 khác với tình hình năm 1930. Hoa Kỳ đang cố gắng định hình lại chuỗi cung ứng toàn cầu thông qua "cuộc chiến thuế quan chọn lọc" - một mặt gây áp lực lớn lên Trung Quốc, mặt khác tạm thời có thái độ hòa hoãn với hầu hết các quốc gia. Chiến lược "phân hóa và tan rã" này có vẻ tinh vi, nhưng thực chất ẩn chứa nhiều rủi ro. Là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, Trung Quốc không còn là quốc gia yếu kém trong thương mại như những năm 1930. Đối mặt với mối đe dọa thuế quan từ Hoa Kỳ, Trung Quốc chọn cách xử lý bình tĩnh với thái độ "không quan tâm", đồng thời đẩy nhanh tiến trình "khử đô la hóa". Độ kiên định trong chiến lược này cho thấy, cuộc chiến thương mại mới có thể không phát triển thành cuộc chiến toàn diện như những năm 1930, mà sẽ là một cuộc chiến tiêu hao kéo dài hơn.

Phản ứng của thị trường tiền mã hóa

Thị trường tiền điện tử rất nhạy cảm với sự biến động của thanh khoản toàn cầu. Chính sách thuế của chính phủ Mỹ đã gây ra sự xáo trộn trên thị trường tài chính toàn cầu, và thị trường tiền điện tử cũng chịu tác động mạnh mẽ. Giá Bitcoin đã giảm từ 83,500 USD xuống 74,500 USD, trong khi Ethereum giảm mạnh hơn, từ 1,800 USD xuống 1,380 USD, và giá trị thị trường của các đồng tiền điện tử khác cũng giảm hơn 40%. Thanh khoản trên thị trường rõ rệt đã thu hẹp, dòng tiền vào Bitcoin hàng tháng giảm mạnh từ đỉnh 100 tỷ USD xuống còn 6 tỷ USD, trong khi Ethereum thậm chí còn ghi nhận lượng rút ròng 6 tỷ USD. Mặc dù đã xảy ra việc bán tháo quy mô lớn, nhưng cùng với việc giá giảm, quy mô thua lỗ dần được thu hẹp, điều này có thể có nghĩa là áp lực bán trong ngắn hạn đang giảm bớt.

Từ góc độ phân tích kỹ thuật, mức 93,000 đô la đã trở thành mức kháng cự quan trọng cho sự tăng giá trở lại của Bitcoin, trong khi khoảng 65,000-71,000 đô la là khu vực hỗ trợ quan trọng mà phe bò phải bảo vệ. Hiện tại, thị trường đang ở giai đoạn quan trọng, nếu phá vỡ mức hỗ trợ, có thể dẫn đến phần lớn các nhà đầu tư rơi vào thua lỗ, từ đó gây ra sự điều chỉnh thị trường mạnh mẽ hơn.

Nói chung, thị trường tiền điện tử trong cuộc chơi này vừa là nạn nhân bị ảnh hưởng một cách thụ động, vừa là biến số chủ động. Khi tình hình quốc tế căng thẳng, hệ thống tiền tệ toàn cầu bất ổn, các nhà đầu tư có thể tìm kiếm một phương thức lưu trữ giá trị số khan hiếm, toàn cầu, không bị kiểm soát bởi bất kỳ chính phủ hay thực thể nào. Có lẽ, khi độ tin cậy của trật tự cũ bị xói mòn bởi chiến tranh thương mại, hạt giống của một hệ thống kinh tế mới đã bắt đầu nảy mầm.