Küresel finans piyasaları dalgalanıyor, bir kişi durumu etkiliyor

Son günlerde, küresel finans piyasaları şiddetli bir dalgalanma yaşadı. Gümrük tarifesi anlaşmazlıklarının sürekli artmasıyla birlikte, piyasalarda ABD ekonomisinin duraklama riski konusunda endişeler giderek büyüyor. 10 Mart'ta, ABD hisse senetleri "kara pazartesi" ile karşılaştı ve üç ana endeks topluca sert düştü. Dow Jones Sanayi Endeksi %2.08 düştü, yaklaşık 900 puan; Nasdaq Endeksi %4, Standard & Poor's 500 Endeksi %2.7 düştü.

Kripto para piyasası da zorluklardan kaçamadı. Bitcoin 77000 doların altına düşerek 76560 dolara geriledi ve günlük kaybı %8'i aştı. Ethereum daha da zayıf bir performans sergileyerek kısa bir süreliğine 1800 doların altına düştü ve en düşük 1760 dolar civarına gerileyerek 4 yıl öncesinin fiyat seviyelerine geri döndü.

Ancak, piyasanın yeniden canlanma belirtileri göstermeye başladığı görülüyor. Bitcoin fiyatı yaklaşık 82000 dolara geri döndü ve önceki düşüşü telafi etti. Ethereum da 1900 doları yeniden geçti.

Dış çevrenin karmaşık ve değişken olduğu durumlarda, bu yükseliş geçici bir teknik düzeltme mi yoksa gerçek bir dönüş sinyali mi? Pazar bu konuda birçok endişe taşıyor.

Geçmişe baktığımızda, seçimden birkaç ay önce, küresel finansal piyasalar bu ticaret ana hattına aktif bir şekilde yanıt verdiler. Yatırımcılar, düzenlemelerin gevşetilmesi, vergi indirimleri ve göçmenlik politikalarına bahis yaparak ABD hisse senetleri, dolar ve Bitcoin'in tümünün fırlamasına neden oldular; on yıllık ABD Hazine tahvili getirisi bir noktada 60 baz puan hızla yükseldi. Küçük ölçekli hisse senetleri özellikle öne çıktı; seçim gününden sonraki gün, ABD küçük ölçekli hisse senetlerini temsil eden Russell 2000 endeksi %5.8 oranında büyük bir yükseliş gösterdi ve son üç yılın en büyük günlük artışını kaydetti. Seçim gününden yemin törenine kadar, dolar endeksi yaklaşık %6 oranında yükseldi. İlk ayda, Standard & Poor's 500 endeksi %2.5, teknoloji hisselerinin yoğun olduğu Nasdaq endeksi ise %2.2 oranında arttı.

Ancak, finans piyasaları üzerindeki etkinin yalnızca yükseliş değil, aynı zamanda ekonomik durgunluk sinyalleri de olduğu ortaya çıkıyor.

Amerika içindeki duruma bakıldığında, göstergeler karmaşık ve değişken. Şubat ayında tarım dışı istihdam 151.000 kişi artış gösterdi ve bu, piyasa beklentilerinin biraz altında; işsizlik oranı %4.1, önceki değer %4.0. İşsizlik durumu kontrol edilebilir durumda, hatta iyi bir performans sergilediği söylenebilir. Ancak enflasyon sorunu hâlâ ciddiyetini koruyor, Amerika'nın Şubat ayı bir yıllık enflasyon oranı beklenti son değeri %4.3 olarak kaydedildi ve bu, 2023'ün Kasım ayından bu yana en yüksek seviye. Tüketici piyasasına bakıldığında, New York Fed'in Şubat ayı tüketici beklentileri anketi verileri, tüketicilerin bir yıl sonraki enflasyon beklentilerinin 0.1 puan arttığını ve %3.1'e ulaştığını gösteriyor; gelecek yıl aile mali durumunun kötüleşeceğini düşünenlerin oranı ise %27.4'e yükselerek 2023'ün Kasım ayından bu yana en yüksek seviyeye ulaştı.

Bu bağlamda, birçok kurum ABD ekonomisinin duraklama beklentilerini ortaya koymaya başladı. ABD Atlanta Federal Rezerv Bankası'nın 6'sında yayımladığı son tahmin, ABD'nin bu yılın birinci çeyreğinde GSYİH'sının %2.4 oranında daralmasını bekliyor. Bir büyük yatırım bankasının tahmin modeli, 4 itibarıyla ABD'de ekonomik duraklama olasılığının geçen yılın Kasım ayı sonunda %17'den %31'e yükseldiğini gösteriyor.

Bu veri serisinin arkasında alınan politikaların önerileriyle yakından ilgili olup, özellikle son zamanlarda alınan basit ve sert gümrük önlemleriyle ilgilidir. 1 Şubat'ta, ABD ürünlerine %10 gümrük vergisi eklenmesi ve Meksika, Kanada gibi ülkelere %25 gümrük vergisi eklenmesi konusunda bir başkanlık kararnamesi imzalandı ve bu, gümrük savaşının başlangıcını işaret etti. Meksika ve Kanada başlangıçta uzlaşma gösterse de, nihayetinde bu iki ülkenin ürünlerine planlandığı gibi %25 gümrük vergisi eklenmesine karar verildi ve Çin'e de ek olarak %10 gümrük vergisi artırılacağı duyuruldu.

Bu karar, Kanada ve Meksika'dan güçlü tepkiler aldı. Kanada Başbakanı, ABD'ye misilleme tarifeleri uygulayacağını açıkladı, Meksika Cumhurbaşkanı Sinbaum da, Meksika'nın gerekli karşı önlemleri alması gerektiğini belirtti. Ardından, iki ülkeye uygulanan ek tarifeleri ayarlamak için bir başkanlık kararnamesi imzalandı ve ABD-Meksika-Kanada Anlaşması'nın avantajlarından yararlanan ithalat ürünleri için tarifelerin muaf tutulacağı belirtildi. Son zamanlarda, bir yandan Kanada'dan gelen çelik ve alüminyuma %25 ek tarife uygulanacağı duyurulurken, diğer yandan ek bir tarife uygulanmayacağı ifade edildi; bu da müzakerelerdeki belirsizliği gösteriyor.

Aslında, mevcut ekonomik durum pek iç açıcı değil. Yıllar boyunca biriken tarihi yüklerin yanı sıra, 36 trilyon dolarlık kamu borcu, 1,8 trilyon dolara kadar ulaşan federal bütçe açığı, 4,2 milyon evden çalışan federal çalışan, büyük ölçekli yasadışı göçmenler, sürdürülemez adalet reformu ve dışarıda sürekli genişleyen Rusya'ya yönelik yaptırımlar gibi sorunlar da var.

Bu zorluklarla yüzleşirken, bir dizi reform önlemi almak zorunda kalındı; tasarruf ve gelir artırma anahtar hale geldi. Birincisi, iç devlet harcamalarını azaltmak, ikincisi, gelir artırmak ve reformları teşvik etmek için gümrük vergilerini artırmak, üçüncüsü ise Avrupa Birliği'nin askeri harcamalarını artırmasını sağlamak ve Rusya-Ukrayna ateşkesi için teşvikte bulunmaktır.

Uzun vadede, bu önlemler belirli bir etki yaratabilir. Hükümet kurumlarının sadeleştirilmesi harcamaları azaltabilir, sınır yönetimi ulusal güvenliği güçlendirebilir, gümrük vergilerinin artırılması ticaret açığını azaltabilir. Ancak reformlar genellikle acı verici bir süreçle gelir, piyasa bu kısa vadeli şoku kaldırmakta zorluk çekiyor gibi görünüyor.

10 Mart'ta, ABD'nin bu yıl ekonomik bir duraklama yaşayıp yaşamayacağına dair bir soru üzerine, "böyle bir şeyi tahmin etmek istemiyorum" diye yanıt verdi ve ABD hükümetinin "zenginliği ABD'ye geri getirdiğini", ancak "bu biraz zaman alacağını" belirtti. Bu sözler, finansal piyasalarda hızlı bir düşüşe neden oldu.

Kripto pazar da bu durumdan muaf kalmadı, Bitcoin %8 düştü ve 76,000 dolara geriledi, Ethereum 2,200 doların altına düştü ve yaklaşık 1,800 dolara geri döndü. Altcoin pazarında ise büyük bir çöküş yaşandı, kripto pazarının toplam piyasa değeri 2.66 trilyon doları geçti. Wall Street kurumları birer birer riskten korunma önlemleri almaya başladı, 10 Mart'ta Bitcoin spot ETF'sinde toplam net çıkış 369 milyon dolar oldu ve altı gün üst üste net çıkış yaşandı; Ethereum spot ETF'sinde toplam net çıkış 37.527 milyon dolar oldu ve dört gün üst üste net çıkış yaşandı.

Ancak, şu anda piyasalarda ısınma belirtileri görülmeye başladı. Kripto para toplam piyasa değeri 2.77 trilyon dolara hafif bir artış gösterdi, 24 saatlik artış oranı %2.5, Bitcoin de yeniden 83000 dolar seviyesini geçti. Ancak, bu seferki sıçrama kısa vadeli bir teknik düzeltme mi yoksa gerçek bir dönüş mü olduğu hala belirsiz.

Açıkça, Bitcoin'in fiyat hareketleri ve hatta tüm kripto pazarının Amerikan ekonomik göstergeleri ile yakından ilişkili olduğu görülüyor. Mevcut piyasa durumu, Amerikan ekonomik durumu ile oldukça benzerlik gösteriyor ve boğa ve ayı piyasası arasındaki bir geçiş döneminde. Bir yandan, Amerika'nın sağlam bir özel sektör bilançosu var, hanehalkı borçluluğu tarihi düşük seviyelerde ve işsizlik oranı da görece iyi. Ancak diğer yandan, Tüketici Fiyat Endeksi (CPI) yüksek seyretmeye devam ediyor, gıda, konut ve diğer malzeme maliyetleri Amerikan ekonomisinin en önemli sorunları haline geldi, son dönemde yumurta fiyatlarındaki ani artış da dikkat çekti. Ayrıca, Amerikan ekonomik büyüme ivmesi de yetersiz görünüyor, yapay zeka sektörü yeniden fiyatlandırılıyor ve teknoloji devlerinin yükselişi devam eden bir gerileme yaşıyor.

Kripto pazarının durumu da benzer şekilde. Bir yandan, Bitcoin'in 80.000 doları aşan fiyatı ve Bitcoin stratejik rezervinin ortaya çıkması, beklenen düzenlemelerin gevşetilmesi ile birlikte, insanların bunu ayı piyasası olarak görmesini zorlaştırıyor. Ama öte yandan, piyasa büyüme ivmesi ve likiditenin azalması, tartışmasız bir gerçek. Altcoin pazarı ciddi bir düşüş yaşıyor.

Bu nedenle, fiyat hareketlerini tahmin etmek için, yine Amerikan ekonomisi ve politika yönüne geri dönmek gerekiyor. Piyasada, bir resesyonun yapay olarak yaratıldığı ve bunun amacının Fed'i faiz indirmeye zorlamak olduğu görüşü var. Bu ifade belirli bir komplo teorisi havası taşısa da, mevcut ekonomik resesyon uyarılarının faiz indirim beklentilerini artırdığı inkar edilemez. Piyasalar genel olarak Haziran ayında bir faiz indirimi bekliyor. Eğer faiz indirimi başarıyla gerçekleştirilir ve niceliksel genişlemeye geçilirse, nispeten güçlü varlık-borç temel dinamikleri ile birlikte, Amerika bir süreliğine yaşadığı kargaşadan sonra yeni bir ekonomik döngüye girebilir; elbette, resesyon olasılığını da tamamen dışlamak mümkün değil.

Kısa vadede, gümrük politikalarının etkisi ve ekonomik belirsizlikler devam edecek gibi görünüyor. Makro çevre düzelmeden, kripto pazarının gerçek bir dönüşüm yaşaması zor. Mevcut duruma bakıldığında, olumlu haberler sıkça gelse de, çeşitli söylemler kripto pazarında somut bir etki yaratmakta oldukça zorlanıyor. Pazarın kendi kan üretme kapasitesi görece zayıf, dış likiditenin enjekte edilmesine daha fazla ihtiyaç var, sadece sözlü politikalarla değil.

Bir durgunluk olmadığı takdirde, Bitcoin'in mümkün olan en büyük düşüşü, önceki seviyelerine geri dönmek olacaktır ki bu da çoğu kurumun giriş fiyatı olan yaklaşık 70000 dolar civarındadır. Ancak bir durgunluk yaşanırsa, fiyat daha büyük bir düşüş yaşayabilir. Standart & Poor's 500 endeksine bakıldığında, durgunluk dönemlerinde genellikle %20-50 oranında düşüş yaşanmaktadır, Bitcoin de benzer bir oranda bir düşüşle karşılaşabilir. Ancak şu anda aşırı panik yapmaya gerek yok, BTC piyasasında yoğun işlem gören alan henüz kırılmamış durumda, hala 90000-95000 dolar arasında yoğunlaşmış durumda, bu da bu bölgede yatırımcıların sıkça alım satım yapmadığını gösteriyor.

Mevcut duruma göre öngörüde bulunulduğunda, Beyaz Saray kripto zirvesi ve Bitcoin stratejik rezervlerinin piyasa duygusunu ateşleyememesi nedeniyle, önümüzdeki üç ay içinde önemli olumlu olayların gerçekleşme olasılığı belirgin şekilde azalıyor. Makro çevre yavaş yavaş iyileşmedikçe, piyasa büyüme ivmesinden yoksun kalacaktır. Bitcoin'in güvenli liman özelliği göz önüne alındığında, sonrasında küçük ölçekli bir piyasa hareketinden yıllık periyotlarla büyük ölçekli dalgalı büyüme dönemine geçiş yaşanabilir. Ancak altcoin piyasasının görünümü pek de umut verici değil; yalnızca başlıca kripto paralar ve ABD ile ilgili kripto paralarda aşamalı fırsatlar mevcutken, diğer kripto paraların büyüme göstermesi zor görünüyor.

Uzun vadede, çoğu sektördeki uzmanlar piyasaya karşı iyimser bir tutum sergilemeye devam ediyor. Örneğin, Arthur Hayes her ne kadar Bitcoin'in 70000 dolara düşebileceğini belirtse de, uzun vadede Bitcoin'in 1 milyon dolara ulaşacağına olan inancını koruyor. Messari araştırmacısı mikeykremer da Bitcoin'in nihayetinde 1 milyon dolara ulaşabileceğini ifade etti, ancak bunun öncesinde zorlu bir ayı piyasası yaşanması gerektiğini belirtti. Alım verileri de oldukça iyimser, bir veri analiz platformunun analisti Cauê Oliveira, balinaların son 30 gün içinde toplamda 65000'den fazla BTC aldığını açıkladı. LMAX Digital'den Joel Kruger daha da iyimser, Bitcoin'in dip noktasına yaklaştığını ve ikinci çeyrekte bir toparlanma beklediğini ifade etti.

Her ne olursa olsun, dış ekonomik koşulların domine ettiği bir piyasada, tarifeler, enflasyon ve jeopolitik faktörler kripto pazarını etkileyecektir. Yatırımcılar için, beklemek dışında, belki de en iyi strateji beklemeye devam etmektir.